Elektriği Kim Buldu? Elektriğin Tarihi

Elektriğin bulunması, insanlık tarihindeki mihenk taşlarından biridir. Ulaşımdan tarımsal faaliyetlere kadar gündelik hayatı kolaylaştıran birçok faaliyet bu buluş sayesinde gerçekleştirilebilmektedir.

Peki, elektriğin tam olarak kim tarafından ve ne zaman keşfedildiğini biliyor musunuz?

Bu yazı aracılığıyla tarihçesi başta olmak üzere elektriğin kullanımına dair daha birçok soruya cevap bulabilirsiniz.

Hazırsanız, elektriğin bulunduğu zamanlara doğru bilgi dağarcığımızı genişletecek keyifli bir yolculuğa çıkıyoruz.

Elektrik Ne Zaman ve Kim Tarafından Bulundu?

Konu elektriğin bulunması olduğunda, genelde Tesla ve Edison arasındaki rekabetin etkisiyle 19. yüzyılın sonları akla gelmiştir. Aslında elektriğin varlığına yönelik ilk kayıtlar, Antik Yunan ve Mısır medeniyetlerine kadar uzanmıştır. Örneğin; Antik Mısır’dan günümüze ulaşan kayıtlarda, elektrikli yılan balığı gibi balık türlerinin yarattığı şok etkisine değinilmiştir.

Antik Yunan’daki çalışmalar ise M.Ö. 600’lü yıllara dayanmıştır. Miletli filozof ve matematikçi Thales, kehribarın kürk gibi yüzeylere sürtünmesiyle oluşan çekim gücünü keşfetmiştir. Böylece günümüzde statik elektrik olarak bilinen kavramın temelini atmıştır.

William Gilbert ise 1600’de bu çekim gücüne electricus adını vermiştir. Bu kelimeyi, Yunanca ve Latince dillerinde kehribar manasına gelen electrum kelimesinden türetmiştir. Electricity kelimesi ise ilk defa Thomas Browne tarafından 1646 yılında kullanılmıştır.

Elektrik ile ilgili keşiflerde, Amerika Birleşik Devletleri’nin kurucularından Benjamin Franklin’in de ciddi katkıları bulunmuştur.

Franklin, uçurtma ipinin ucuna metal anahtar bağladığı deneyle yıldırım ile elektrik arasındaki bağlantıyı ortaya koymaya odaklanmıştır. Hatta düzeneğine, leyden kavanozunu yani elektrik depolayan aygıtı da eklemiştir. Böylece elektriğin hem negatif hem de pozitif yükler içerdiğini bulmuştur.

Kıvılcımların hareketini gözlemlediği ve bunu kontrol edebildiği için bazı kaynaklarda elektriğin bulunuşu Benjamin Franklin’e atfedilmiştir.

İlk Defa Ne Zaman Şehirlerde Elektrik Kullanılmaya Başlandı?

Benjamin Franklin’in çalışmalarının ardından elektrik ile ilgili buluşlar hız kesmeden devam etmiştir.

Aralarında Bell ve Faraday gibi bilim insanlarının bulunduğu birçok ünlü mucit, elektriğin kullanım alanlarının gelişmesine katkıda bulunmuştur.

Bu gelişmelerin de etkisiyle 1879 yılında elektrik enerjisi ilk defa bir şehirde kullanılmıştır. Girişimci Charles F. Brush, ürettiği ark lambasını Cleveland sokaklarında test etmiştir.

Brush, ilk testin başarısının ardından 1880’de ABD’nin Indiana eyaletinde bulunan Wabash kentini elektrikle aydınlanmıştır. Böylece Wabash kenti, dünyada elektrikle aydınlatılan ilk şehir olmuştur.

30 Eylül 1882 tarihinde ise Edison’ın şirketinin sağladığı elektrikle ilk defa bir evin içi aydınlatılmıştır. Bu ev, Henry Rogers’ın ABD’nin Wisconsin eyaletindeki Appleton’dadır.

Elektrik İlk Defa Nerede Üretilmeye Başlandı?

Elektrik üretiminin gerçekleştirildiği ilk santrallerin kurulumunda, Thomas Edison’ın imzası bulunduğu ve ilk tesisin, Londra’da inşa edildiği Elektrik Mühendisleri Odası tarafından ifade edilmiştir.

Holborn Viaduct elektrik santrali ise, halkın elektrik ihtiyacına cevap vermek için kurulan ilk kömür yakıtlı elektrik santralidir. Bu santral, doğru akım (DC) güç sistemiyle buhar üretilmesini, civar bölgedeki sokakların ve bazı evlerin aydınlatılmasını sağlamıştır.

Texas Üniversitesi’nin kaynaklarına göre Edison, ikinci santralini 1882’de New York’ta kurmuştur. Pearl Street isimli elektrik santrali, 1884 yılına gelindiğinde 500’den fazla müşteriye 10 binden fazla ampul ile hizmet eder duruma gelmiştir.

Ampul Kim Tarafından İcat Edildi?

Ampulün icadı, elektrikle ilişkili pek çok buluş gibi 19. yüzyılda gerçekleşmiştir. İlk ampulü 1800 yılında elektrik potansiyeline adını veren bilim insanı Alessandro Volta icat etmiştir. Gerçi bu ampul, yapısal açıdan günümüzdeki türdeşlerinden epey farklıdır.

Evrim Ağacı’nın paylaştığı bilgiye göre Humphrey Davy 1802 yılında ilk akkor lambayı üretmiştir. Ancak Davy’nin akkor ampulü, çabuk söndüğünden pek verimli değildir.

Sonraki yıllarda, birçok mucit bu tasarımları işlevsel hale getirmeye çalışsa da pek başarılı olamamıştır.

1840’ta Warren de la Rue, bu kısır döngüye son vermiştir. Verimliliği yüksek bir ampul üretmeyi başarmıştır. Fakat ortada bir sorun vardır. Rue’nun ampulü, o yıllarda temin edilmesi epey maliyetli olan platinyum filamenti içerir.

1860’lı yılların başında, Joseph Wilson Swan verimliliği yüksek ampul üretimi için farklı bir malzeme kullanmıştır. Yani tasarımında, platinyum yerine karbonlaştırılmış kâğıt filamana yer vermiştir. Çalışması başarılı olsa da vakum pompasından kaynaklanan çabuk sönme sorununa çare bulamamıştır.

1879 yılına gelindiğinde Thomas Edison, Swan’dan daha kaliteli vakum pompası kullanarak bir ampul üretmiştir. Hatta verimliliği daha da artırmak için bambu filamentine yer vermiştir. Bu sayede ampul 1200 saate kadar yanma kapasitesine ulaşmıştır. Haliyle dünya çapında yoğun biçimde kullanılmaya başlamış ve günümüze kadar ulaşmıştır.

Nikola Tesla ve Thomas Edison Neleri İcat Etti?

Nikola Tesla ve Thomas Edison, elektriğin hem üretimi hem de kullanımına yönelik çalışmaları ile öncü haline gelmiştir. Aralarında Hollywood yapımlarına bile konu olan bir rekabet olan bu ikili, pek çok icadı insanlığa armağan etmiştir. 

Günümüzde ampulün mucidi olarak anılan Thomas Edison’ın, kendi adına 1093 adet patenti bulunmuştur. Doğrudan akım (DC), Edison’ın en önemli icadı olarak kabul görmüştür.

Edison’un buluşları arasında ayrıca bir ses kayıt ve dinleme aygıtı olan fonograf da bulunmuştur. William Kennedy Laurie Dickson ile beraber geliştirdikleri ses ve görüntüyü birleştirmek amacıyla kullanılan kinetograf ise kameranın atası olarak nitelendirilmiştir.

Nikola Tesla ise Thomas Edison’ın yanında bir süre çalıştıktan sonra hak ettiği ödemeyi alamayıp, istifa eden bir bilim insanıdır.

Elektriğin pratik kullanımına yönelik buluşları nedeniyle birçokları tarafından Edison’dan çok daha değerli kabul edilmiştir.

Tesla, yeni bir iletim yöntemi olan alternatif akımı (AC) ortaya koymuştur.

Bu akım, yüksek voltajı uzak mesafelere iletebilme gücü açısından doğru akıma göre avantaj sağlamıştır. Hal böyle olunca, Edison ile arasında akım savaşları başlamıştır.

Tesla maliyet avantajı yaratan alternatif akım fikrini kullanarak bir indüksiyon motoru icat etmiştir. Diğer önemli icatları ise Tesla bobini, paratoner ve plazma lambası olmuştur.

Sizin de elektriğin tarihçesi, bulunuş öyküsü ve gelişimi ile ilgili eklemek istedikleriniz varsa, yorumlarınızı bizimle paylaşmayı unutmayın.